doğum kontrol yöntemleri ne demek?
Doğum Kontrol Yöntemleri
Doğum kontrol yöntemleri, istenmeyen gebelikleri önlemek için kullanılan çeşitli teknikler ve araçlardır. Bu yöntemler, hormon kullanımından bariyer yöntemlerine, cerrahi müdahalelerden davranışsal yöntemlere kadar geniş bir yelpazede yer alır.
Hormonal Yöntemler:
- Doğum Kontrol Hapları: Genellikle östrojen ve progestin hormonlarını içerir. Yumurtlamayı baskılayarak ve rahim ağzı mukusunu kalınlaştırarak spermin yumurtaya ulaşmasını zorlaştırır. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Doğum%20Kontrol%20Hapları)
- Doğum Kontrol Yaması: Cilde yapıştırılan ve hormon salgılayan bir yamadır. Haplarla benzer şekilde çalışır.
- Vajinal Halka: Vajinaya yerleştirilen ve hormon salgılayan esnek bir halkadır. Bir ay boyunca kullanılır.
- Doğum Kontrol İğnesi: Düzenli aralıklarla (genellikle 3 ayda bir) yapılan progestin hormonu enjeksiyonudur.
- Hormonlu Rahim İçi Araç (RİA): Rahim içine yerleştirilen ve progestin hormonu salgılayan bir cihazdır. Uzun süreli (3-5 yıl) koruma sağlar. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Rahim%20İçi%20Araç)
Bariyer Yöntemleri:
- Kondom (Prezervatif): Cinsel ilişki sırasında penisi veya vajinayı kaplayarak spermin yumurtaya ulaşmasını engeller. Hem erkek hem de kadın kondomları mevcuttur. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Kondom)
- Diyafram: Vajinaya yerleştirilen ve rahim ağzını kapatan lateks veya silikon bir kubbedir. Spermi öldüren bir spermisit ile birlikte kullanılır.
- Servikal Başlık: Diyaframa benzer şekilde rahim ağzını kapatan küçük bir silikon kapaktır.
Rahim İçi Araç (RİA):
Cerrahi Yöntemler (Sterilizasyon):
- Tüplerin Bağlanması (Kadın Sterilizasyonu): Fallop tüplerinin cerrahi olarak kapatılması veya kesilmesi işlemidir. Yumurtanın rahme ulaşmasını engeller.
- Vazektomi (Erkek Sterilizasyonu): Sperm kanallarının cerrahi olarak kesilmesi veya kapatılması işlemidir. Spermin meniye karışmasını engeller.
Davranışsal Yöntemler:
- Takvim Yöntemi: Kadının adet döngüsünü takip ederek doğurganlık dönemini belirlemeye ve bu dönemde cinsel ilişkiden kaçınmaya dayanır.
- Bazal Vücut Sıcaklığı Yöntemi: Yumurtlama sırasında vücut sıcaklığında meydana gelen hafif artışı takip ederek doğurganlık dönemini belirlemeye dayanır.
- Servikal Mukus Yöntemi: Rahim ağzı mukusunun kıvamındaki değişiklikleri takip ederek doğurganlık dönemini belirlemeye dayanır.
- Geri Çekme Yöntemi (Coitus Interruptus): Erkeğin boşalmadan önce penisini vajinadan çekmesi yöntemidir. Güvenilirliği düşüktür.
Acil Doğum Kontrolü:
- Ertesi Gün Hapı: Korunmasız cinsel ilişkiden sonra veya doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılan hormonal bir haptır. Yumurtlamayı geciktirerek veya engelleyerek gebeliği önler. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Ertesi%20Gün%20Hapı)
- Bakırlı RİA: Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içinde rahim içine yerleştirilerek gebeliği önleyebilir.
Önemli Not: Doğum kontrol yöntemi seçimi, bireyin sağlık durumu, yaşam tarzı, cinsel alışkanlıkları ve kişisel tercihleri dikkate alınarak bir sağlık uzmanıyla görüşülerek yapılmalıdır. Her yöntemin kendine özgü avantajları, dezavantajları ve riskleri bulunmaktadır.